Böbrek taşı düşürürken ne yapmalı, böbreklerde oluşan böbrek taşı küçük, sert ve yoğun kristalize minerallerin birikmesiyle meydana gelir. Böbreklere ve kanalların içine yerleşen taşlar, farklı şiddette ağrıların oluşmasına neden olur. Böbrek taşı küçük olursa, evde bazı tedbirlerle birlikte taş düşürülebilir. Ancak taşın büyüklüğü arttıkça, tıbbi tedavi uygulanması kaçınılmaz olur.

Böbrek taşı düşürürken neler yapılabilir?

Genellikle ebadı 3-4 mm den daha küçük böbrek taşı düşürülürken, bazı önlemler alınarak buna destek olunabilir. Böbrek taşının 8 mm çapına ulaşması sadece % 20 oranında görülür. Eğer 1 cm çaplı bir böbrek taşı düşürülecekse, mutlaka tıbbi tedavilerden yararlanılmalıdır. Küçük çapşı bir böbrek taşı düşürürken almanız gereken önlemler arasında;

Bol su içmelisiniz: Su tüketimi günlük olarak 2-3 litre olursa, böbrekler ve taşlar yıkanır. Bu sayede taş düşürürken daha rahat edilir. İçtiğiniz su miktarının yeterli olduğunu, idrarın renksiz halinden anlarsınız.

Beslenmenizde limon kullanmalısınız: Bazen içtiğiniz suyun içine, bazen de yemeklerinizde limon kullanmanızı tavsiye ederiz. Bu yaptığınız kalsiyum bazlı olan böbrek taşlarının parçalanmasına yardımcı olan sitrik asit içerdiği için, daha kolay taş düşürebilirsiniz. Bunun için günlük yarım limon suyu içmek yeterli olur.

Tuz ve protein sınırlı alınmalı: Günlük olarak alınacak et proteini belirli bir orana çekilmeli, 3 gram ya da az sodyum tüketilmelidir. Tuzun fazla alınması idrardaki kalsiyumu arttırır. Bu kalsiyum taşlarının oluşmasında etkili olabilir. Bunun yanında böbrek taşı oluşumunda etkili olan ürat miktarının artmasında, vücuttaki sodyum oranının etkisi bulunmaktadır. Proteinde bulunan ürik asitin idrardaki sitratı azaltması ve kalsiyumla oksalat seviyesini yükseltmesi gibi etkileri de bulunmaktadır. Et proteini içinde bitkisel proteine nazaran daha fazla sülfür vardır.

Lif alımının arttırılması gerekir: Böbrek taşı düşürürken taze sebze ve tam buğday içeren ürünlerin tüketimi ihmal edilmemelidir. Çünkü lif içeren besinlerde genellikle kalsiyum tuzlarının kristalleşmesine engel olan fitat bulunduğundan, böbrek taşı oluşumu azalır. En fazla baklagillerde, pirinç kepeğinde, buğdayda lif bulunmaktadır.

Meşrubat içmemeye çalışın: İçeriğinde asit olan içecekler idrardaki sitrat oranını düşürür. Bunların yerine en iyi içecek sudur. Kafeinli içecekler de azaltılmalıdır.

Hareketli bir yaşam sürmek: Kişinin hareketli bir yaşam sürmesi, düzenli egzersiz yapması halinde böbreklerdeki taş hareket halinde olur. Bunları yaparken ağır egzersizlerden kaçınılmalıdır. Çünkü taşlar daha hareketler olacağından, kişinin ağrıları artar.

Stresten uzak kalmak: Bazı uzmanlar böbreklerde taş olumunu strese bağlar. Stresten uzak kalmak oluşan taşları yok etmese de, yeni taşlardan korunmanıza destek olabilir.

Böbrek taşı düşürürken kullanılabilecek ilaçlar ve tıbbi tedaviler

İlaçlar bilinçli kullanılmalı: Kullanılan ilaçların bazıları böbrekte taş oluşumunu engellerken, bazıları da taş tedavisi için kullanılır. Böbrek taşlarının an fazla görüleni kalsiyum taşlarıdır. Bu taşlarda olduğu gibi, sütrivit, ürik asit, sistin taşlarında da farklı ilaçların kullanılması gerekir. Bu yüzden böbrek taşı düşürürken taşın türüne uygun ilaçlar kullanılmalıdır. Taş düşürmek için kullanılan ilaçların bir kısmı düz kasları gevşetir ve taşın düşürülmesinde faydalı olur. Alfa blokerler bu etkiyi gösteren ilaçlardır. Böbrek taşı düşürmek için en fazla kullanılanı tamsulosin denilen alfa blokerdır. Bu tür ilaçları tüm böbrek taşlarının düşürülmesinde kullanmak mümkündür.

Şok dalgasıyla böbrek taşı kırma: Dışarıdan verilecek şok dalgasıyla taşlar kırılabilir. Eğer taşlar üreterin alt kısmında olmazsa, bu yöntem % 80-90 oranında taşların tedavisinde başarılı olur. Özellikle büyük taşlarda bu yöntem tavsiye edilir.

Cilt içinden taş kırma (Perkütan nefrolitotomi): Bu yöntem böbrek taşlarının düşürülmesinde kullanılır. Kesi açılarak böbreğe girilir ve taş şok dalgası verilerek kırılır. Bu büyük taşlarda tercih edilen bir yöntemdir. Hastanın 2-3 gün hastanede kalması gerekir.

Üreteroskopi: Yine büyük taşların düşürülmesinde kullanılan bir alette budur. Böbrek taşı bu alet yardımıyla alınır ya da lazerle parçalanarak, idrarla düşürülmesi sağlanır.

Taş Düşürme Egzersizleri (BİOSAN Pozisyonları*)

Böbrek taşlarının büyük çoğunluğu böbrek içinde kaliks (kadehsi yapı) denilen bölümde oluşur. Genellikle taş oluşumundan, idrar konsantrasyonunun artması (az su içilmesi) sonucunda idrar içinde eriyik halde bulunan kristallerin çökmesi sorumludur.

Mikroskopik boyuttaki bu kristallerin büyük çoğunluğu kendiliğinden ve genellikle belirgin şikâyetlere neden olmadan atılır. Kristallerin bazıları böbrek içinde yerleşerek büyür ve gözle görülebilir boyutlara ulaşır. Böbrek taşlarının büyük çoğunluğu yer çekiminin etkisiyle böbreğin alt bölümünde oluşur. Alt kaliks grubunda yerleşen taşların, taş kırma yöntemiyle tedavisinde, kırılan taşların hepsi günlük aktiviteyle dökülemeyebilir. Bunun nedeni böbreğin çıkışının böbreğin orta bölümünde bulunması ve bu seviyenin altında kalan kumların yer çekimi etkisiyle böbreğin alt bölümünde çökmesidir.

Kırılan kumların buradan çıkarılabilmesi için bazı özel egzersizler (BİOSAN Pozisyonları*) gerekir. Bu durumu, içinde kumlar olan ve içine elimizin giremediği bir testiye benzetebiliriz. Kumları testinin içinden çıkartmak için nasıl testiyi ters çevirmemiz gerekiyorsa böbreğin alt bölümüne çöken kumların atılabilmesi için de böbreğimizi ters çevirmek gerekecektir.

Böbreklerimizin belimizin her iki yanında bulunduğu düşünülürse böbreklerimizi ters çevirmenin en kolay yolu yere koyduğumuz yüksekçe bir yastık üzerinde diz çökerek secdeye varır gibi alnımızı yere koymaktır. Sırtımızın olabildiğince dik olmasını sağlamak (testiyi tam olarak ters çevirmek) için kalçamızı yukarıya kaldırmalı, başımızı tam olarak eğmeliyiz. Kumların böbrek çıkışına kadar hareket etmesini sağlamak için en az 10 dakika (mümkünse daha fazla) bu pozisyonda durmalı ve bu süre boyunca sırtımızın arka kısmına (taşın bulunduğu taraftaki kaburgaların arka tarafına) iç organlarımız kımıldayacak şiddetle vurmalıyız. (Hem bu pozisyonda durup hem de sırta vurmak kolay olmayabilir; size yardımcı olacak birisi hareketin daha verimli olmasına katkıda bulunabilir.) Bu egzersizin mesane doluyken (tuvalete gitmeden önce) yapılması, mesane doluyken idrar kanalı ve böbrek içi bir parça da olsa genişleyeceği için daha yararlı olacaktır.

Sık taş düşüren hastaların veya kontrolde küçük taş parçaları saptanmış hastaların zaman zaman BİOSAN Pozisyonları’nda tarif edilen egzersizleri yapması, taşların böbrek içinde yerleşmeden dökülebilmesinde faydalı olabilir.

*Böbreğin alt bölümünde (kaliks) yerleşen taşların kırıldıktan sonra daha kolay dökülebilmesi için gereken özel pozisyon ve egzersizler, ilk defa Deutschen Gesellschaft für Urologie (40.Tagung 28 September – 1 Oktober 1988) ve The Journal of Urology (Vol.145, 695 – 698, April 1991) dergilerinde BİOSAN POZİSYONLARI adıyla yayımlanmıştır.